Англис тилинде бул кесип buyer деп аталат, ал башкаларга салыштырмалуу өтө жаңы кесип. Өткөн кылымда ар бир уюмда сатып алуу функцияларын аткарган адистер болгон жана аларды техниктер, инженерлер деп аташкан. Алар жеткирүү муктаждыктарын эсептөө, керектүү материалдык чечимдерди табуу, жеткирүүчүлөр менен байланыш түзүү жана башка көптөгөн маселелерди аткарышты. Натыйжада, алар - Сатып алуучулар деп атала баштады.
Акыркы он жылдыктарда олуттуу эволюция болуп өттү. Сатып алуучу кесиптин тарыхынан көрүнүп тургандай, адистердин ролу колдоочу же тейлөөчү функцияларга чейин төмөндөгөнгө чейин, кээде аларды back-office деп аташкан. Тилекке каршы, сатып алуучунун ишине көп учурда олуттуу мамиле жасашкан эмес жана мындай тенденцияны дагы деле байкаса болот. Бирок дүйнө бир орунда турбайт, акыркы учурда сатып алуучулардан жогорку стратегиялык деңгээлде иштөө талаптары көбөйүүдө. Бүгүнкү күндө компаниянын топ-менеджментине сатып алуу боюнча директорлорду киргизүү тенденциясы байкалууда жана аларсыз маанилүү стратегиялык чечимдер кабыл алынбайт. Азырынча, бул массалык көрүнүш эмес, бирок тенденция кубандырат жана мындан ары дагы уланат деп ишенгим келет. Бул фактор бизнесте сатып алуулардын ролун өзгөртүүчү эң маанилүү факторлордун бири. Ошондуктан, мен сатып алуучунун кесибин өнүктүргүм келет, демек, өзүмдү ошол жакта көрөм.
Сатып алынган товарлардын, жумуштардын, кызмат көрсөтүүлөрдүн маани-маңызын түшүнүү, кесипкөйлүк жана канчалык деңгээлде маанилүү экендигин белгилей кетүү керек. Мисалы, материалдарды жана кызматтарды сатып алуучулардын сунуштарын баалоо үчүн, техникалык мүнөздөмөлөрдү ар кандай жолдор менен даярдоо үчүн, ар кандай жолдор менен сатып алуу керек. Бул айрыкча кызматтарды сатып алууда айкын көрүнөт. Материалдар менен бирдей принципке ылайык кызматтарды сатып алуу аракетинен майнап чыкпагандан кийин, сатып алуучулар эч нерсени түшүнбөйт, билбейт жана бардык ойлорду жана идеяларды жок кылышат деген сөздөр башталат. Ушундай иш-аракеттердин натыйжасында ишкерлер жана ички кардарлар нааразы болушат: сатып алуучулар тоскоолдук кылышат, жай кыймылдашат, эң арзан сатып алгылары келишет жана ушул сыяктүү сөздөр чыгат. Жеткирүүчүлөрдөн жана базардан ушундай эле нерсе угулат: сатып алуучулар кийлигишээр замат, сабатсыздыктан жана кесипкөйлүктүн жоктугунан улам, идеяларга, чыгармачылыкка, кызматтардын шайкештигине баа бере алышпайт, кызматтарды салыштыруу кылалышпайт. Ошондуктан мындай талкууларда “чымындарды котлеттерден” ажыратууну талап кылуу керек. Бардык сатып алуучуларды бизнес жүргүзүүгө тоскоол болгондордун катарына кошууга болбойт. Суроолордун чоо-жайына жана маңызына сүңгүп кирбеген, жөн гана кесипкөй эмес сатып алуучулар бар. Бул менин ушул жаатта болууну каалагандыгымдын дагы бир себеби жана сатып алуучулар логистиканын же бизнестин зарыл бөлүгү экендигин келечекте көрсөтүүгө умтулам.
