Бала кезде ар бир адам 2 багытта туура тандоо жасагысы келет: 1) өмүр шериги табуу 2) кесип Биринчисин жакынкы жылдары чечем деп ойлойм. Экинчи тандоо, тармак жонундо мен мектепте ойлоно баштадым. 9-класста ойлодум эле, алдыда дагы 2 жыл убактым бар окшойт деп, өзүмдүн адистигимди, мындайча айтканда, тагдырымды тапканга үлгүрөм деп. Анткени, бул дүйнөдө ар бирибиздин өз ордубуз бар. Бирок убакыт тез зымырап өтүп кетти, мен 11-класста окуп калдым. Билесинерби, бүткүл чөйрөңүз “Кандай окуу жайга тапшырасын?” деп сураган мезгили башталат. Мен аларга эмне деп жооп береримди билбей, көпкө чейин бул суроого көңүл бурбай жүрдүм. Өспүрүм кезимден эле мен бир жагынан математикага жана эсепке кызыкчымын жана билчүмүн, анткени мен так илимдерге көбүрөөк басым жасайт элем. Бирок, экинчи жагынан, өз ара аракеттенүү, адамдар менен баарлашуу, башкача айтканда, баарлашуу жөндөмү. Экономист болгум келген жок, анткени менин оюмча бул кесип өз мезгилинен өтүп кетти. Анан мен Бизнес менеджментке баргым келди, бирок айнып кеттим. Мен каалаган жана жаккан адисти интернеттен издей баштадым. Интернетте журналисттен бухгалтерге чейин көптөгөн адистиктер сунушталган. Бирок мунун баары мага жаккан жок, издей бердим, акыры логистикага туш болдум. Башында мага жаңы, түшүнүксүз сөздөй сезилди, анын үстүнө бул дагы илим экен. Мен бул эмне экенин кичинее изилдөө баштадым. Бир күндөн кийин бул адистик мени абдан кызыктырды. Ушинтип мен бир күндө логист деген кесипти үйрөндүм. Бул мага керек экенин түшүндүм. Анткени, келечектеги кесибиң сени өмүр бою багат. Үйдөгүлөргө алардын суроосуна жообум бар экенин айттым. Ошол эле күнү чоң дасторконго чогулдук. Кесип тандоомду жарыялап алар мен үчүн, келечегим үчүн абдан кубанышты. Ошентип, алар бул кесипти келечектүү, жогорку акы төлөнүүчү жана эң негизгиси мени кызыктырган кесип деп эсептешет. Жеңем менин логист боло турганымды укканда эки эсе кубанды, анткени ал логист болгусу келчикен, бирок жеңем кызыктуу кесипти тандап алган. Кесип тандоону чечип, бюджеттик негизде университетти издей баштадым. И.Раззаков атындагы КМТУда ушундай багыт, жада калса бюджет бар экенин көрүп, дароо эле тандоого макул болдум.

Логистика - бул биздин күнүмдүк жашообуз үчүн маанилүү болгон, азыркы учурда жана дайыма боло турган абдан эски дисциплина. Бүгүнкү күндө логистика өтө татаал жана өнүккөн процесс, бирок ал бир нече жыл мурун анча өнүккөн эмес формада башталган. Көбүнчө айтылган "логистика" французча " logistique" же " loger" деген сөздөн келип чыккан, бул сактоо дегенди билдирет. Англис тилиндеги логистиканын мааниси - товарларды, маалыматты жана ресурстарды келип чыккан жерден көздөгөн жерге кардардын муктаждыктарына ылайык макулдашылган убакыт, баада жана шартта ташуучу системаны билдирет. Логистика биринчи кезекте аскердик термин, ошондуктан биринчи өтүнмөлөр аскердик аймактарда болгон. Байыркы Рим жана Грек аскерлери бүгүнкү логистикалык системалардын негизи болуп саналат. Римдиктер легиондорун камсыз кылуу үчүн жогорку натыйжалуу логистикалык системаны иштеп чыгышкан. Алар 30 км аралыкта (бир күндүк марш) камсыздоо линияларын жана камсыздоо базаларын киргизишти. Искендер Зулкарнайн аскерлерди колдоо үчүн логистикалык системаны өндүргөн. Наполеон өзүнүн логистикалык кампанияларын жакшы пландаштырган жана логистика менен камсыздоо биринчи орунда турган. "Логистика" деп аталган аскер офицерлери солдаттар натыйжалуу алга жылышы үчүн ресурстарды жеткирүү жана бөлүштүрүү үчүн жооптуу болгон. Алардын милдеттери ошондой эле душмандын камсыз кылуу жерлерине зыян келтирүү жана өзүнүн камсыз кылуу жерлерин коргоону камтыган. Логистикалык менеджмент Британ армиясы тарабынан Биринчи Дүйнөлүк Согуш башталганга чейин пайда болгон, мында жолдор, темир жолдор, порттор, аэродромдор, жабдуу дүкөндөрү жана курал-жарактарды жана аскерлерди ташуу үчүн транспорт каражаттары сыяктуу инфраструктураны куруу аркылуу аскердик камсыздоо тутуму иштелип чыккан. Орто кылымдарда өркүндөтүлгөн камсыздоо системалары, жолдор жана кампалар колдонулган. Чептер жана сепилдер курчап турган айылдардын экономикасы тарабынан колдоого алынган кампаларга айланган. Өнөр жай революциясынын учурунда логистика темир жолдордун жана кемелердин кошулушу менен абдан өнүккөн. Экинчи дүйнөлүк согушта (1939-1945) материалдык-техникалык жактан камсыздоо бир топ өнүккөн. Америка Кошмо Штаттарынын жана союздаштардын армиясынын логистикасы немис армиясы туруштук бере алгыдай эмес болуп чыкты. Немецтик куралдуу кучтердун жабдуу пункттары олуттуу зыянга учураган жана Германия езунун душманына ушундай эле зыян келтире алган эмес. Америка Кошмо Штаттарынын Куралдуу Күчтөрү керектүү убакта жана керектүү жерде кызматтарды жана материалдарды камсыз кылган. Ал ошондой эле бул кызматтарды каалаган убакта жана каалаган жерде, эң оптималдуу жана үнөмдүү түрдө көрсөтүүгө аракет кылган. Бул тапшырманын эң мыкты варианттары иштелип чыккан. Ал ошондой эле бир кыйла өнүккөн түрдө болсо да, дагы эле колдонулуп келе жаткан аскердик логистиканын бир нече ыкмаларын пайда кылды. Экинчи дүйнөлүк согуштан кийин логистика согуштан бизнеске өттү. Продукцияларды физикалык бөлүштүрүү сыртка чыгууга көңүл буруу менен башталды. Заказдарды толтуруу, продуктыларды бөлүштүрүү, сактоо жана кампа, өндүрүштү пландаштыруу жана кардарларды тейлөө азыркы учурда логистикалык процесстин маанилүү аспектилери болуп саналат. 19-кылымдын аягында континент боюнча айыл чарба продукциясын бөлүштүрө баштаган Америка Кошмо Штаттарында өнөр жай товарларын бөлүштүрүү системасы өнүккөн. Бул акыры 1964-жылы АКШда расмий Логистиканы башкаруу илиминин башталышына алып келди. Мамлекеттик сектор ушул убакка чейин логистикалык менеджментти бизнес практикасына ыңгайлаштырган. Бүтүндөй бир тармак А чекитинен В чекитине чейин өнүмдөрдү алуунун жолу катары башталган. Көптөгөн компаниялар азыр жеткирүү чынжырын башкаруу боюнча иш-аракеттеринин кээ бирлери же бардыгы үчүн аутсорсингге ишенишет, натыйжада эффективдүү транспорт үчүн үчүнчү тараптын логистикалык компаниялары өнүгөт. жана товарларды көзөмөлдөө. Соода жана өнөр жай сектору үчүн логистика чыгымдарды азайтууда маанилүү ролду ойнойт, бул өз кезегинде кирешени көбөйтөт. Ал ошондой эле атаандаштыкка жөндөмдүүлүктү түзүүнүн маанилүү куралы катары колдонулат, анткени ал кардарларды тейлөөдө эффективдүүлүктү түзүүгө, ички жана тышкы кардар менен жакшы мамиле түзүүгө жардам берет жана ыкчам маалыматтык технологиялардын жардамы менен бизнестин өсүшү үчүн негиз болуп саналат. 1990-жылдардагы ааламдашуу күчөп, компаниялар көбүрөөк импорт жана экспорттой башташты жана транспорттук чыгымдар жана өз убагындагы жагынан бизнес үчүн маанилүү фактор болуп калды. Ишкерлер атаандаштык чөйрөсүндө өздөрүнүн бар болушун сактап калуу үчүн транспортко маани беришкен. Бирок, аралыктардын узундугу жана убакытты башкаруунун маанилүүлүгү атаандаштык факторлор болуп келген жана бизнес ар кандай транспорттук системаларды интеграциялоо менен иш-аракет кылышы керек. Натыйжада транспорттук системаларды контролдоо маанилуу фактор болуп калды. Компаниялар өз ишинин ылдамдыгын сактоо жана рыноктук үлүшүн жоготпоо үчүн транспортту стратегиялык жактан маанилүү деп эсептешет. Атаандаштыкка жөндөмдүүлүктү сактап калууга бүтпөгөн умтулуунун натыйжасында транспорттун бардык этаптарын камтыган «логистикалык менеджмент» чөйрөсү пайда болду.

Салам! Менин атым Намазалиева Айчолпон , мен И. Раззаков атындагы КМТУнун Кыргыз-Германия техникалык институтуна «Товарларды жеткирүү жана сатып алуу логистикасы» адистиги боюнча тапшырдым. Бул текстте мен өз кесибимди кантип тандап алганымды жана эмне үчүн “логистика” экенин айткым келет. Адамдын эң маанилүү тандоолорунун бири – бул кесип тандоо. Бул тандоо адам үчүн көп нерсени чечет: ал кандай жашоо өткөрөт, кандай коомдо өнүгөт, канча киреше табат, эң негизгиси акыры кандай адам болгонун чечет. Бул тандоо мага да келди. 11-класс, менин теңтуштарымдын көбү келечекте кимди көргүсү келерин жакшы билишет жана өжөрлүк менен кабыл алууга даярдана башташты. Менин учурда так үйрөнгүм келген кесип оюмда жок болчу. Бирок менин келечектеги кесибимдин айрым сапаттары мурунтан эле аныкталган: 1) баарлашуу. Мен абдан коомдук адаммын, кандай гана тармакта болбосун, ар кандай адамдар менен баарлашуу менин жашоомдо абдан маанилүү роль ойногон, ошондуктан кесип тандоодо баарынан да ушуга көңүл бурчумун. 2) кесиптин актуалдуулугу жана актуалдуулугу. Азыр көптөгөн кесиптер өздөрүнүн пайдалуулугунан ашып кеткен же ушунчалык белгилүү болгондуктан, көбү мындай кесиптерде окугандыктан, өз адистиги боюнча жумуш таба алышпайт, анткени мындай адистер жетиштүү. 3) жогорку эмгек акы. Баарына келсек, мен үчүн да жогорку айлык маанилүү роль ойнойт. Бирок, албетте, мен каалаган айлыктын деңгээли менин келечектеги кесибимдин татаалдык деңгээлине туура келерин эске алдым. 4) чет тилдер. Бала кезимден бери чет тилдерин үйрөнүү мага үчүн абдан жеңил болду. Бир аз кийинчерээк мен чет тили, атап айтканда, англис жана немис тилдери кадыр-баркка жана ийгиликке көпүрө экенин түшүндүм, ошондуктан алардын менин келечектеги кесибимде болушу зарыл экенин түшүндүм. Мен үчүн бардык негизги аспектилерди чогултуп, мен бардык жерден ушул критерийлерге ылайыктуу кесиптерди издей баштадым. Убакыт азайып баратат, ошондуктан мен өзүмдүн өнүгүү жолуна суктанган же адистиктери мага эң кызыктуу көрүнгөн бардык тааныштарымдан кылдаттык менен сурай баштадым. Бир күнү чоң компанияда логист болуп иштеген жеңем менен сүйлөшүп калдым. Ал ошол замат мени бул тармакка абдан кызыктырган адам болуп калды. Ал иштеген күндөрү, кандай чөйрөдө иштегени жана жумуш убактысында эмне менен алектенери тууралуу айтып берди. Ал ошондой эле «Логистика» адистиги тууралуу көп адамдар биле бербестигине токтолду, андыктан ал эмгек рыногунда жетиштүү суроо-талапка ээ жана абдан жогору төлөнөт. Мен анын кандай зор каалоо, шыктануу менен иштегендигин дайыма көрүп, суктанчумун жана анын аңгемесинен кийин өз тандоомунда ишенип калдым. Узак убакытка ылайыктуу университетти издеп жүрүп, мен И.Раззаков атындагы КМТУнун Кыргыз-Герман институтун тандап алдым. Мага бул кафедранын окутуучуларынын курамы абдан жакты, анткени алардын ар бири логистика тармагында чоң тажрыйбага ээ, аны студенттери менен бөлүшө алышат. Мындан тышкары, Германия менен болгон байланыш жана университетте ар кандай алмашуу жана окуу программалары мени абдан кызыктырды, анткени Германияда окууну улантуу үчүн немис тилин өзүмдүн билимимди сактап калуу мен үчүн абдан маанилүү. Материалдык-техникалык камсыздоо – бул ар кандай системаларды товардык жана материалдык ресурстар менен натыйжалуу камсыз кылуу үчүн уюштуруучулук-башкаруу жана өндүрүштүк-технологиялык процесстердин жыйындысы. Бул кесиптин адистери ар тараптуу иштелип чыгышы керек, анткени логистика жашоонун бардык чөйрөлөрүнө таасир этет (логист бардык процесстерди: сатып алуу, жеткирүү, ташуу, бажы жана мамлекеттик уюмдар менен байланышуу, таңгактоо, сатууну көзөмөлдөөсү керек). Мен «Товарларды жеткирүү жана сатып алуу логистикасына» кирдим, анткени аларды андан ары ташуу үчүн товарларды уюштуруу мага жакыныраак. "Товарларды жеткирүү жана сатып алуу логистикасы" бүткүл логистикалык чынжырдын звеносу болуп саналат, анткени бүт логистикалык системанын жалпы ийгилиги анын иштешинин ийгилигинен көз каранды. Мен өзүмө эң ылайыктуу адистикти жана университетти тандадым деп эсептейм, бул мени абдан кубандырат. Калган төрт жылда өлкөбүздөгү эң жогорку квалификациялуу мугалимдердин жардамы менен бул кесипти окуп, өздөштүрүп, акыры бул тармакта изденүүчү адис болуу менин максатым болуп турат

Салам! Менин атым Кашкараева Салтанат 17 жаштамын. Мен Искак Раззаков аттындагы КМТУнун Кыргыз-Герман техникалык институтунун 1-курсунун студентимин. Көптөгөн адамдар эртеби-кечпи келечектеги кесибин тандоого туура келген учурга келишет. Чынын айтсам, муну жасоо оңой эмес, анткени адамдын келечеги ошол чечимден көз каранды. Бир күнү менин дагы чечым кыла турган учуру келди. Логистика менин жашоомо күтүүсүз кирип, мурунку варианттардын баарын жок кылды. Ал мени дароо эле таң калтырды, менин оюм боюнча бул менин келечегим үчүн эң жакшы тандоо. Биринчиден, логистика азыркы учурда көрбөгөндөй актуалдуу экенинен баштайлы. Бардыгы ар кандай товарларды сатып алуунун жана аларды ташуунун айланасында болот. Электрондук коммерциянын өнүгүшү менен логисттин иши абдан зарыл болуп калды. Айрыкча, акыркы эки жылда, пандемиядан улам, адамдар планетаны айланып өтүүгө мүмкүнчүлүгү жок болгондо - логисттер ушундан акча табышкан. Логистика боюнча адис – товарларды бир соода/өндүрүштүк жайдан экинчисине же акыркы керектөөчүгө жеткирүүнү уюштурган жана координациялаган адис, ошол эле учурда товар керектөөчүгө өз убагында жана минималдуу чыгым менен жетүүсүн камсыздайт. Мени ага эң көп тарткан нерсеси: - кесипке болгон талап; - аралыктан жана ийкемдүү сааттарда иштөө мүмкүнчүлүгү; - кесиптин жаңылыгы жана актуалдуулугу - дайыма соода бар, бул жагынан логистика универсалдуу жана ар кандай ишмердүүлүккө ыңгайлаша алат; - жана жогорку киреше, албетте. Ошондуктан мен логистиканы менин үчүн жеңүүчү вариант деп эсептейм, мен аны атайылап тандап алдым жана бир нече жылдан кийин талапка ээ жана ар кандай ишканаларга керектүү адис болууга бел байладым жана өзүмө ишенем.

Кесип тандоо - ар бир адам үчүн өтө маанилүү кадам, анткени жасалган тандоо көбүнчө адамдын келечектеги тагдырына, анын мүнөзүнө, тапкан кирешесине, ал тургай бактылуу болобу же жокпу таасир этет. Биз келечектеги кесибибизди кичине кезибизден эле тандай баштайбыз.Бирок көптөгөн адамдар орто мектепти бүткөндө эле өздөрүнүн “кол өнөрчүлүгүн” тандап алууну чечишет экен. Бирок кимдир бирөөлөр үчүн бул процесс өтө татаал жана өтө узакка созулат.Мен, балким, сиз түшүнгөндөй, акыркы категориядагы адамдардын катарынан четте калган жокмун. Бул үчүн олуттуу түрдө: мен көптөгөн мүмкүн болгон варианттарды басып өттүм; өзгөчө көңүл менен алар жөнүндө ар кандай маалыматты "татып көрдүм": тиешелүү билимди кайдан алса болот, анын баасы канча, кайда жана ким менен келечекте иштей алам. Жана бул мени убара кыла баштады, анткени менин теңтуштарымдын көбү келечектеги ишмердүүлүк чөйрөсүн тандоо боюнча чечим кабыл алышкан кезде, менден кесип жөнүндө сурашканда, "мен азырынча чече элекмин" деп жооп бердим. Эми жакшы күндөрдүн биринде мен "Логист" деген кесипти үйрөндүм. Мен дээрлик бардыгын үйрөндүм: логистиктердин милдеттеринен жана кирешелеринен алардын суроо -талабына чейин, мен кайдан алсам болорун издей баштадым. тиешелүү билим, анткени мен алган маалымат мени канааттандырды. Эгерде сиз ага карасаңыз, анда логистика эң байыркы кесиптердин бири болуп саналат, анткени товарлардын массалык алмашуусу эбак башталган, жана кимдир бирөө сөзсүз түрдө бул процесстерди уюштурушу керек болчу. Убакыттын өтүшү менен, алар жөн эле аталып келген. Бирок өзүнчө кесип катары логистика жакында эле калыптанган, бирок ошого карабастан, бул жааттагы адистер бүгүнкү күнгө чейин суроо -талапка ээ. Мындай адамдар жүк ташууну жүзөгө ашыруучу фирмаларда да, каалаган өндүрүш ишканаларында, анткени өндүрүлгөн продукциялар керектөөчүгө жеткирилиши керек. Жана, "жаштыгына" карабастан, логистика эмгек рыногунда эң актуалдуу, маанилүү жана эң көп акы төлөнүүчү кесиптердин бирине айланып баратат. Мунун баарынан тышкары, бул кесип саякатка чыгууга мүмкүнчүлүк берет, бул албетте кубантпай койбойт. . Бирок баары анча оңой жана жөнөкөй эмес. Логист - бул жөн эле болуу үчүн көп акча төлөнгөн адам эмес. "Логистика" - бул байыркы грек түшүнүгү, сөзмө -сөз "эсептөө, чагылдыруу" дегенди билдирет, бул логистика негизинен акыл эмгегинин кесиби экенин билдирет, бул аны абдан оорлотот. Логисттерге чоң жоопкерчилик жүктөлөт, логисттердин ийгилигине же ийгиликсиздигине көп нерсе көз каранды.Мен келечекте менин мойнумда боло турган бардык жоопкерчиликти толук түшүнөм. Бирок мен өзүмдүн тандоомду аң -сезимдүү түрдө жасадым. окуу процессинде да, логисттин келечектеги карьерасында да.

Менин атым Элеонора, мен 18 жаштамын, Кыргыз-Германия техникалык институтунун 1-курсунда окуйм. Мен көптөн бери өзүмдүн кесибимди табууга аракет кылып келе жаттым. Кантсе да, бул ар бир адамдын жашоосундагы эң маанилүү чечимдердин бири; так өзүнө жаккан нерсени табуу. Бирок, чынын айтсам, 11 -классты бүтүрүп жатып, мен эмне кылгым келгени жөнүндө абдан бүдөмүк түшүнүккө ээ болчумун. Менин каалоолорум дээрлик жума сайын өзгөрдү. Мен программист болууну, кийин инженер болууну,же болбосо жашоомду математика менен байланыштырып, финансистке тапшымгым келди. Бирок, акырында, мен бардык мүмкүнчүлүктөрүмдү эске алып, так планды түзүп: эмнени эң жакшы кылам жана келечектеги ишимде болушу керек болгон бир нече милдеттүү пункттарды түзүп, логистиканы тандадым. Баары ушунчалык баналдуу болуп чыкты, бирок азыр мен өзүмдү логистикада таптым деп ишенимдүү түрдө айта алам. Логистика мага мүнөзү боюнча да ылайыктуу - ушундай эле эмоционалдуу, жандуу, бир аз чыгармачыл жана дайыма агымда. Логистика - бул прогрессти талап кылган жаш, дайыма өнүгүп келе жаткан илим. Мен дээрлик бүт дүйнө менен байланыш түзүү абдан кызыктуу деп эсептейм. Жана бул кесиптин жана сыйлыктын актуалдуулугу боюнча логист - бул эң жакшы вариант. Кесип өтө сейрек кездешет, жогорку маяна, карьеранын өсүшү кепилденет. Мен туура тандоо кылдым деп ойлойм.

Баарыңарга салам! Менин аты-жөнүм Таалайбекова Нурай жана Кыргыз-Герман техникалык институтунун биринчи курсунун студентимин. Мектепти аяктагандан кийин ар бир бүтүрүүчүнүн ичинде өзүнүн келечектеги кесиби боюнча суроолор пайда болсо керек. Ошондо мен да ичимден уйгу-туйгу болуп, өмүр бою өзүм ырахат алып иштей турган, жан-дүйнөмө жакын адистикти тандай албай жүрдүм. Бирок кесибимди тандоодо окуудагы ийгиликке өбөлгө боло турган жана ошондой эле жумушта керек болгон өзүмдүн жөндөмдөрүмдү, мүмкүнчүлүктөрүмдү, кызыгууларымды жана ийкемдүүлүгүмдү аныкташым керек болду. Андан сырткары, мен тандаган кесип эң көп төлөнгөн, талапка ээ, бир гана багытта эмес, ар тараптуу өнүгө ала турган, эң негизгиси табият таануу жана техникалык дисциплиналар менен байланышкан кесип болуусу шарт, себеби мектептен бери математиканы окуганды жакшы көрөм. Ошентип кокусунан интернет тармагында логист адистигин көзүм чалып калды. Мурда эле бул кесипти окуп, үйрөнүүгө кызыгып жүргөм. Бул ар тараптуу жана кызыктуу кесип менен таанышканымда, логистикалык адистер эмгек рыногунда, башкача айтканда, жүк ташуу менен алектенген ар кандай компанияларда суроо-талапка ээ экенин жана жеке өсүш үчүн көптөгөн перспективалар бар экенин билдим. Бул кереметтүү адистик жөнүндө башка көптөгөн макалаларды окугандан кийин, бардык суроолорума жооп алыш үчүн логистиканын керемет дүйнөсүнө тереңирээк кирүүнү чечтим. Алган билимимди практика жүзүндө колдоно турган учурду чыдамсыздык менен күтүүдөмүн.

Көпчүлүгүбүз бала кезибизден эле кесип тандоо жөнүндө ой жүгүртөбүз. Атактуу адамдарга суктанып, кызыгып, алар сыяктуу болгубуз келет. Өзүбүздү дарыгер же атактуу журналист, юрист же популярдуу артист катары элестетип, кээде жада калса президент болууну да кыялданабыз. Баарыбыз көбүнчө апабыздай же атабыздай болгубуз келет. Бирок, жаш өткөн сайын көз караштарыбыз өзгөрүп, дүйнөгө реалдуу карап, биз кыялданган кесиптердин баары эле бизге туура келбээрин, келечегибиз кайсы кесипти тандаганыбызга байланыштуу экендигин түшүнөбүз. Дүйнөдө көптөгөн кесиптер бар, бирок арасынан жалгыз бирөө гана сиздики. Эртең менен жумушка ырахат менен барып, кечинде үйгө кубаныч менен кайткан адам – бактылуу адам. Мына ошондуктан туура кесип тандоо абдан маанилүү. Кесип тандоо чечими мага дароо келген жок. Узак убакыт бою ар кандай адистиктер мени кызыктырып, бирок акырында логисттик кесиптин ээси болууга болгон каалоом басымдуулук кылды. Мен «Логист» адистиги тууралуу кокусунан билип калдым десем болот. Университетке кирип, окутуунун ар кандай багыттары боюнча буклеттерди кылдаттык менен изилдедим. Ар бири мени кызыктырып, өзүнө тартты. Мен өзүмдү ар бир тармакта кантип ишке ашыра алаарымды элестетүүгө аракет кылдым. Жыйынтыгында «Логист» адистигин тандоо чечимине токтолдум. Ошол учурда мен дагы деле бул кесиптин бардык кыйынчылыктарын билчү эмесмин, анын эмгек рыногуна болгон суроо -талабы жана жогорку айлык акысы мени кызыктырды. Анан интернеттен көбүрөөк маалымат табууну чечтим жана тапкан маалымат мени абдан кызыктырды. Биринчиден, логисттин кесиптик ишмердүүлүгү көп кырдуу жана чыгармачыл экенин белгилей кетүү керек. Логисттик кесиптин ээсине коюлган негизги талаптардын арасында бизнес жөнүндө билимди, өзүнө болгон ишенимди жана адамдар менен байланыш түзүү жөндөмүн бөлүп көрсөтүү керек. Бул сапаттар бүгүн логистке эле керек эмес, алар кадимки күнүмдүк жашоодо бардыгына керек. Мындай сапаттары бар адамдар коомдо кадыр -баркка ээ болушат жана алар көбүнчө үй -бүлөдө, карьерада, бизнесте ж.б. олуттуу натыйжаларга жетишет. Ошентсе да, логистке эң негизги талап – төмөндөгүдөй тапшырмаларды аткара алуу: Товарларды А пунктунан В пунктуна кыска убакыт аралыгында аз финансылык чыгым менен жеткирүү. Бир жагынан логист - экономист, менеджер, жеткирүүчү, экинчи жагынан логисттер товарларды жеткирүүнүн жана сактоонун эң оптималдуу схемаларын эсептөө үчүн олуттуу математикалык даярдыктан өтүшү керек. Мындан тышкары, логист анын ишканасы кызмат кылган материалдык өндүрүш тармагы жөнүндө түшүнүккө ээ болушу керек. Окуп баштагандан кийин, мен бул иштин бардык сырларын түшүнө баштадым. Эми бул кесипти уникалдуу деп эсептейм. Анткени, анда экономика, менеджмент, иш кагаздары жана башка көптөгөн илимдер чагылдырылган. Мен бардык бул көндүмдөрдү жана илимдерди үйрөнүп, ошондой эле карьералык өсүшүмдө ийгиликтүү болгум келет.

Саламатсызбы, менин атым Азиза Жээнкулова, мен 17 жаштамын. Мен Кыргыз-Германия Техникалык Институтунун студентимин.Көпкө чейин 9-класстан баштап биринен экинчисине кайсы адистикти тандап алууну чече алган жокмун.Мен да андай кылгым келген жок. салон, бирок мага тажрыйба керек болчу, мен тажрыйба топтоп, мындан аркы жолумда мык кармоочу катары уланта берүүнү чечтим, кантип жана эмнеге жетем деп көпкө ойлондум, анан олуттуу ойлонуу керек деп чечтим. Окуу жана келечектеги жолуңуз жөнүндө. Мен Бишкектен ар кандай адистиктер боюнча билим ала турган университеттерди издей баштадым, бирок чындыгында каалаган нерсемди таба алган жокмун, чет өлкөлөрдөн университет издей баштадым, интервьюга бардым, бирок тилекке каршы үй -бүлөлүк себептерден улам учуп кете албадым. , Мен муну кылгым келбейт. Жайында досум мага аны менен КМТУнун факультетине Исхак Раззаковго жана "логист" адистигин тандоону сунуштады. Мен ойлонуп, кирем деп чечтим. кесипти үйрөндүм, мага абдан жакты. Мен өзүм үчүн бир нече пункттарды бөлүп көрсөттүм: 1) Немис тилин үйрөнүү 2) жогорку акы төлөнүүчү кесип 3) суроо -талапка ээ болгон кесип 4) абдан жакшы мүмкүнчүлүктөр. Ооба, бул менин кесип тандоодогу окуям, келечекте баары болот деп ишенем мен үчүн иштеп, мен изделген адис болом.

2021 - жылы И.Раззаков атындагы Кыргыз мамлекеттик техникалык университетинин "Логистика" багытынын 42 бакалавр квалификациялык иштерин жана 8 магистр магистрдик диссертацияларын ийгиликтүү жакташкан. 50 окуучунун 43ү "эң жакшы", 7си "жакшы" деген баа алышты. Сатып алуулар логистикасы студенттери аналитикалык, изилдөө жана практикада колдоно турган тармактарда мыкты квалификациялык иштерин жана магистрдик диссертацияларды жазышкан. Биз вебсайтыбыздын баракчасында студенттерибиздин эң актуалдуу чыгармаларын тынымсыз жарыялап турабыз. Чоң жана орто бизнестин өкүлдөрү сатып алуу ишмердүүлүгүндө дайыма мамлекеттик сатып алуулардын принциптерин жана жол-жоболорун шайкеш келтирип, колдонушат. Иллюстрациялык мисал катары студент Азима Исаеванын "Рухий-Мурас" жеке ишканасын мисалында мектепке чейинки мекемелер үчүн сатып алуулар боюнча колдонмону иштеп чыгарган. Абстракт. Жаш муундун ден соолугун жана өнүгүүсүн коргоо мамлекеттин жана коомдун эң маанилүү стратегиялык милдети болуп саналат, анткени чоң кишинин ден соолугунун жана моралдык сапатынын пайдубалы так балалыкта түптөлөт. Заманбап дүйнөдө, сапат стандартына жооп бербеген, арзан баада жана коопсуз болбогон көп сандагы товарлар жана кызматтар, мында балдардын ден соолугуна өзгөчө өзгөчө коркунуч жаратат. Билим берүү уюмдарында кооптуу товарлардын болушунун дагы бир жалпы себеби - сатып алуучу уюмдардын кызматкерлери, анын ичинде тендердик комиссиялар, сатып алуу бөлүмдөрү, товарлардын экологиялык мүнөздөмөлөрү боюнча жетиштүү түшүнүккө ээ болбогондугу жана сүрөттөлгөн тобокелдиктерди эске албастан тандоо жасашат. Биринчи бөлүмдө мен сатып алуу секторунун жалпы түшүнүктөрүн жана мектепке чейинки жеке мекемелер үчүн берилген товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн коопсуздугуна карата жалпы талаптарды карап чыктым. Мен ошондой эле товарларды кантип эффективдүү сатып алууну, кандай техникалык, санитардык, юридикалык жана мамлекеттик стандарттарга ылайык келиши керектигин көрсөттүм. Экинчи бөлүмдө мен "Тунгуч - Наристе" жеке ишканасын талдап чыктым. Мен болгон акча-каражаттардын сарпталышын, чыгымдарды жана ишкананын кирешесин эсептеп чыктым. Мен логикалык-графикалык проблемалардын дарагын куруп, ал ишкананын негизги көйгөйү эмне экенин, анын себептери менен кесепеттерин ачык көрсөткөм. Ал эми үчүнчү бөлүмдө мен "7 кадам" көрсөтмөсүн иштеп чыктым.

Логист - кыялдагы кесиппи? Бул суроого жооп берүү оной эмес анткени жаш бала логистика эмне экенин элестете албайт, ал тургай, чон кишилер дагы логист деген ким экенин билишпейт. Мен, мисалы, бул илим жөнүндө биринчи жолу 16 жашка чыкканымда уккам жана, тилекке каршы, анын маанисин толук түшүнгөн эмесмин. Мен эмне дегим келип жатат? Ар бир адам бала чагынан тартып эле чонойгондо жакшы кесипке ээ болуп, ийгиликтерге жетсем деп кыялданат эмеспи. Ошентип, ар бир адамдын башына келечектеги кесибин тандоодо маанилуу чечим кабыл алчу учур келет. Мен дагы коомго кандай пайда алып келе алам, кайсы кесипти ырахат алуу менен аркалап кете алам деп копко ойлондум. Озум табиятыман ар тараптуу адам болгондугумдан, мен кызыккан чөйрөлордү камтыган адистикти тандагым келди. Адегенде программист адистигин окуюн деп ойлоп жургом. Тайэжем мага логистика адистигин кенеш кылганынан, бул кесиптин артыкчылыктарын жана кемчиликтерин баамдап, таразалап коруп, акыры ушул чойрону тандоого тез эле чечим чыгардым. Эмнеге логистика? Анткени логистика – заман талабына жооп берген, суроо-талапка ээ болгон, келечеги кен адистик. Логистика бардык тармактарда, атүгүл күнүмдүк турмушта да талапка ээ. Мен бул кесип мага ылайыктуу деп эсептейм, себеби логистика техникалык эле эмес, ошондой эле гуманитардык илимдерге дагы тыгыз байланышы бар тармак. Мен техникалык дагы, гуманитардык дагы илимдерге шыгым бар болгондуктан, математика, информатика, география, экономика жана менеджмент сыяктуу ар кыл илимдерди окуганым мен учун ары кызыктуу, ары женил болот деп ойлойм. Азыркы учурда менин ой - санаам логистика менен байланышкан. Оз ишим мыкты билген, тажрыйбалуу логист болууга болгон аракетим жумшайм жана келечекте өзумдүн жеке менчик логистикалык борборум ачсам деген менин кыялым бар.

Саламатсыздарбы, менин атым Айдана, мен 18 жаштамын, Кыргыз-Герман техникалык институтунун студентимин. Кантип мен бул университеттин жана бул багыттагы студент болдум? Ар бир адамдын жашоосунда ушундай учур келет, жашоодогу маанилүү тандоо - кесип тандоо. Ар ким келечекте ким болорун, эмне кылуу керектигин ойлонот. Акыркы убакта бул маселе анча актуалдуу боло элек, адамзаттын өнүгүшүнө карабай, баарына жагуучу жогорку маяналуу жумуш табуу азырынча кыйын. Адамдын иши аны өмүрүнүн аягына чейин коштоп жүрөт жана мен айта алам, анын бактысынын абдан маанилүү бөлүгү. Мындай жаш куракта, келечектеги ишиңди тандоо кандай кыйын. Жүрөгүмө эмне көбүрөөк жакын экенин көп ойлондум. Өзүм жүрөгүм менен каалаган эки кесип болду: тиш дарыгери жана логист. Жана ушул убактан тур башталганга чейин мен тиш даарыгери болгум келип жүрдү, качан тур башталганда логистика чөйрөсү мага көбүрөөк кызыктуу боло баштады. Ал эми конкурстан өткөндөн кийин дагы да кызыгуум күчөдү, анткени мен бала кезимден бери саякаттоону, кандайдыр бир чоң компанияда иштөөнү, классикалык кийимде, офисте, чет элдик адамдар менен иштөөнү жана чет өлкөдө иштөөнү (иштөөнү гана эмес окууну) жана мен адамдар менен баарлашууну жакшы көрөм. Өзүңүздөр түшүнгөндөй, мен да логистика менин кесибим экенин түшүндүм, тагыраагы, тиш даарыгерине караганда жүрөгүмө жакыныраак экенин сездим. Албетте, "Логистиканы" тандадым себеби, мени бул адистер иштеген ишмердүүлүк тармагы абдан кызыктырат. Жана азыркы учурда бул кесип абдан суроо -талапка ээ. Ошондой эле, менин эжем логист болуп иштейт жана мага анын бул кесип тууралуу айткандарын угуу жана анын карьералык өсүшүн көрүү абдан жагат. Логист кесиби- келечеги бар кесиптердин бири, ар кайсы шаарларга жана өлкөлөргө барууга, ал жерде өз жөндөмдөрүңдү колдонууга жана жаңы көндүмдөрдү алууга мүмкүндүк берет. Жана албетте, университет дагы менин тандоомдо оорду бар. КГТУ И.Раззаков атындагы университет- алдыңкы университеттердин катарына кирет жана көптөгөн өлкөлөр менен кызматташат. Политехникалык университетке тапшырганыма кубанычтамын. Мен тандадым жана эч качан оюмдан кайтпайм  Мен бул жаатта бийиктиктерге жетүү үчүн болгон аракетимди жумшап, ата -энемдин жана мугалимдеримдин сыймыгы болууга даярмын. Мен өзүмө ишенем жана логист болуу- менин келечегим…!

Башында, түшүнбөстүккө жол бербөө үчүн жана окурманды бул эссенин автору менен тааныштыргым келет жана бул иштин толук сүрөтүн ачкым келет. Бишкек шаарынын жөнөкөй баласы Ниязалиев Нураалы бала чагында "Келечекте ким болгуң келет?"деген суроого ойноп жооп кылып, мен дүйнөнүн баатыры же президент болмокмун деген, логистика сыяктуу олуттуу жана жоопкерчиликтүү багытты тандап алат деп ойлогон эмес. Жана пайда болгон жана мүмкүн кыймылга түрткү болгон биринчи ой 10-класста келди, кесипке жана университеттин тандоосуна байланыштуу суроолор пайда болгондо. Башында кичинекей бала келечектеги бакубат жашоо үчүн кесип тандоодо чече алган эмес, бирок кандайдыр бир жол менен анын жашоосуна "логистика" деген сөз кирип кеткен. Убакыттын өтүшү менен ал бул кесипке кызыгуу көрсөтө баштады жана бара-бара бул багыттагы келечек жөнүндө ойлоно баштады. Бирок бул ойлор жөн гана ойлор бойдон калды жана ар бир адам, анын ичинде биздин башкы каарманыбыз да аларды унутуп коюшту. Кантип анда ал азыркы учурда турган жерине жетти? Июль. Мамлекеттик экзамендин жыйынтыгын билип, үч дос окуга тапшыруу үчүн жер издеп жатышат, жана көптөгөн варианттардын бири - Политех, менеджмент. Үч жолдош басып келип, И.Раззаков атындагы политехникалык университетти тандап, консультация алышат. Бир жагдайды элестетип көрүңүз, үч кишинин биринчиси бир саат мурун келет, кандайдыр бир жол менен логистика багытында КМТИнин консультанттарына жетет жана болжол менен бир саат бою бул кесиптин мааниси эмнеде экенин билет. Эки дос келгенден кийин, алар отургучка отурушат жана акырындык менен мындан аркы аракеттердин планын ойлонушат. Жана дал ушул учурда, экөөнүн алдына келген биринчи жигит логистикага баруунун сунушун ошону менен баштапкы пландарын үзгүлтүккө учуратып, муну логистика келечекте алар тандап алган багытка караганда алда канча көп дисциплиналарды жана мүмкүнчүлүктөрдү камтыгандыгы менен түшүндүрдү. Сүйлөшүү учурунда ошол эки жигиттин бири, тагыраак айтканда Нураалы, 10-класстан баштап логистика багытына кирүү ниетин эстейт. Эч ойлонбостон, муну кандайдыр бир жышаан катары карап, тобокелчиликке барууга жана тагдырын ушул татаал, бирок кызыктуу багытта сынап көрүүгө макул болот. Ошентип мен бул жерде, Политехте, экинчи үйүмдө болуп калдым. Жана бул окуя адеп-ахлакка же аң-сезимге ушунчалык толгон эмес болсо да, бирок анын өзүнүн белгилүү окуясы бар, мен бул кесипти өзүм үчүн тандап алгандан кийин, мен бул багытта эң квалификациялуу адис болууга аракет кылам деп ойлойм.

Саламатсыздарбы? Менин атым Артём, жашым он сегизде. Мен Кыгрыз-Герман техникалык институтунун студентимин. Мен узак убакытка чейин келечектеги кесибимди тандай албай турдум. Мен программисттен баштап, аягы логист кесиби болгон ар кандай тармактардын ортосунда тигил жак бул жак деп көп чуркап жүрдүм. Келечекте кайсы кесиптин ээси болом жана эмне менен алектенем деп мен онунчу класстан тартып ойлоно баштадым. Азыркы заманда өзүңө жаккан жана жакшы акча төлөп бере турган ишти табуу эң маанилүү. Көп адамдар өзүнүн жашоосунун аягына чейин жүрө турган жолду ыгы жок тандап алышат. Мен бул суроого өзгөчө жоопкерчилик менен кайрылууну чечтим. Келечектеги кесибимди издөө максатында интернетти карап отуруп, миңдин ичинен “дал өзү” дегенди таппадым. Ошондо мен милдеттүү түрдө боло турган нерселерди алдыга койдум: Кесибимдин айлык акысы жогору болуш керек; Денсоолукка зыяны болбош керек, аткени биз канча узак жашасак, ошончо табабыз. Жумуш эки тараптуу сүйлөшүүлөргө, баарлашууларга байланыштуу болуусу зарыл. Эмнеге дегенде, ар кандай кызыктуу жана чет өлкөдөн келген адамдар менен аралашып иштегендин өзү эле кандай сонун. Дайыма талап кылынган кесип болуш керек. Ал сага жагыш керек, сен аны сүйсөң, ал да сени сүйөт. Силер түшүнгөндөй эле мен дал ушул логист кесибине токтодум. Бул кесип бардык жагынан мага идеалдуу жарашты деп эсептейм. Арадан көп өтпөй эле бул кесип жөнүндө бардыгын билдим, бул эмне жана кандай экенин. Бул иш талаасы мага жакты. Мен жакшы специалист болуп, бул тармакта транспорттук жүк ташуу индустриясын өздөштүрүү менен бирге эле, анын экономдуулугун, арзандуулугун, ылдамдыгын жакшыртуп, келечекке өз салымымды кошоп деп эсептейм. лг(б)-2-21

3-курстун студенттери,И.Раззаков атындагыКыргыз мамлекеттик техникалык университети,"Логистика" кафедрасы,Илимий жетекчиси – э.и.д., проф. Уметалиев Акылбек Сапарбекович Аннотация: Макалада Кыргыз Республикасынын аймагындагы соода-логистикалык борборлордун өнүгүү келечеги каралат. Ачкыч сөздөр: СЛБ, айыл чарба, сактоо, логистика, кампалоо. Азык-түлүк базарынын инфраструктурасы базар субъекттеринин ортосунда материалдык, каржылык жана маалыматтык байланыштардын түзүлүшүн камсыз кылат жана объектилердин, институционалдык түзүмдөрдүн жыйындысы болуп саналат. Рыноктук инфраструктура өндүрүш, жүгүртүү жана керектөө чөйрөлөрүн бирдиктүү чынжырга бириктирип, экономикада материалдык, каржылык жана маалыматтык агымдардын жүгүртүлүшүн тездетип, коомдук өнүгүүнүн натыйжалуулугун жогорулатууга көмөктөшөт. Рыноктун инфраструктурасы соода жана ортомчулук иш-аракеттеринин тутумдарын камтыйт; кампа жайлары; маалыматтык колдоо; таңгактоо өнөр жайы; транспорт кызматы; каржылык, кредиттик жана уюштуруучулук колдоо; базардын катышуучуларын экономикалык жана укуктук жөнгө салуу ж.б. Базар мамилелеринин өнүгүшүнө байланыштуу соода жана ортомчу инфраструктурада сезилээрлик өзгөрүүлөр болуп жатат. Биринчиден, ортомчулук жана сатуу түзүмдөрүнүн мүнөзү жана максаты өзгөрүлүп, тармактык соода түзүмдөрү, дүң жана чекене бирикмелер, соода-логистикалык борборлор (СЛБ) алдыңкы планга чыгууда. Азыркы учурда, Кыргыз Республикасында өндүрүлгөн айыл чарба продукцияларын сатып алуу, ошондой эле сатуу өзүнөн-өзү болуп жатат, негизинен өстүрүлгөн айыл чарба продукциясы ири, орто жана чакан ачык типтеги базарларда сатылууда. Бул базарларда санитардык, ветеринардык ченемдер жана талаптар сакталбайт, экспресс-анализ жүргүзүүчү лабораториялар жок. Эт жана жашылча-жемиш павильондорунда, тамак-аш азыктарын сатуу интенсивдүү жүргөн жерлерде, айрыкча жай мезгилинде антисанитардык шарттар орун алган. Продукцияларды сатууга жана өндүрүүчүлөрдүн жана сатып алуучулардын кызыкчылыктарын коргоого байланыштуу көйгөйлөрдү чечүүнүн багыттарынын бири бул республика боюнча СЛБ тармагын түзүү болуп саналат. Мындан тышкары, заманбап СЛБ тармагын өнүктүрүүнүн зарылдыгы өлкө калкын жогорку сапаттагы тамак-аш азыктары менен камсыз кылуу жана экспортко атамекендик айыл чарба продукцияларын сатуу менен байланыштуу. Соода-логистикалык борбор - бул ар кандай операторлор тарабынан коммерциялык негизде жүргүзүлүп жаткан жергиликтүү жана эл аралык өндүрүүчүлөр үчүн транспорттук, логистикалык жана кайра иштетүү, транзиттик кызматтарды көрсөтүү боюнча атайын борбор. Иштелип чыккан СЛБ тутуму жеткирүү чынжырын кыскартып, товарлардын агымын оптималдаштырат жана берүүлөрдүн маневрлүүлүгүн жогорулатат. СЛБ чийки заттарды жана жарым фабрикаттарды сатып алуу менен финансылык чыгымдары эң төмөн болгон керектөөчүгө даяр продукцияны жеткирүүнүн ортосундагы убакыт аралыгын кыйла кыскартууга мүмкүндүк берет, камдардын кескин кыскарышына өбөлгө түзөт, маалымат алуу процессин тездетет, жана тейлөө деңгээлин жогорулатат. Товар агымдарын оптималдуу уюштуруу үчүн максималдуу натыйжага логистикалык борборлорду логистикалык тармактарга туура интеграциялоо менен гана жетишүүгө болот. Учурда, аймактарда 12 логистикалык борбор бар, анын ичинде Чүй облусунда – 6, анын ичинде 3 логистикалык борбор убактылуу иштебейт, Ысык-Көл облусунда - 1, Баткен облусунда-1, Ош облусунда - 2, Талас облусунда -1 жана Жалал-Абад облусунда - 4. Кыргыз Республикасынын аймагында СЛБ андан ары өнүктүрүү үчүн дагы 23 логистикалык борборду куруу пландаштырылууда. Ушул СЛБду өнүктүрүүнүн келечеги жөнүндө сөз кылып жатып, Кыргызстандын айыл чарбасы экономиканын алдыңкы тармактарынын бири экендигин белгилей кетүү керек. Кыргызстандын калкынын 65% дан ашыгы айыл-чарба тармагында алектенишет. Өлкөнүн ички дүң продукциясынын жалпы көлөмүндө айыл чарбасынын үлүшү олуттуу бөлүктү түзөт - болжол менен 24%. Соода-логистикалык борборлорду түзүү жана өнүктүрүү айыл чарбасында негизги жана келечектүү багыттардын бири болуп саналат, анткени бул өлкөнүн экспорттук потенциалын жана чек арадагы сооданы өнүктүрүүгө жардам берет. Жашылча-жемиштерди сактоочу соода-логистикалык борборлорду пайдалануу менен, экологиялык жактан таза жана заманбап айыл чарба технологияларын колдонуп, кыргыз айылдык өндүрүүчүлөрү айыл чарба ресурстарын оптималдуу колдонуп, жогорку өндүрүмдүү жана экологиялык туруктуу айыл чарба тутумдарын түзө алышат. СЛБ ишинин көйгөйү - толугу күчүндө эмес иштөө, рынокту анализдөө жана божомолдоо, артыкчылыктарды эске албоо, б.а. дыйкандар себилген аянтты туура эмес пайдаланышат жана чыгымга учурашат. Эгиндин тигил же бул түрүн өстүрүү боюнча аларга эч ким сунуштарды иштеп чыкпайт. Ошондой эле, логистикалык борборлордун сапатынын начардыгынан улам, чогултулган продукцияны сатууда көйгөй жаралууда. Көпчүлүк фермерлер чакан дүң сатуучуларга өз продукцияларын арзан баада сатышат, алар кийин өз кезегинде аларды сатышат. Көбүнчө, ар бир дүң ортомчу өз товарларын экспорттоо мүмкүнчүлүгүнө ээ эмес. Бул жагынан алганда, ал чыгымдарды да көтөрөт. Ушул көйгөйлөрдү чечүү үчүн Кыргызстанда барган сайын соода-логистикалык борборлор ачылууда. Бирок, логистикалык борборду ачуу оңой эмес, ошондой эле борборлордун эффективдүү иштеши үчүн колдо болгон ресурстарды туура пайдалануу жана дүң жеткирүүчүлөр жана дыйкандар менен өз ара аракеттенүү керек. Кыргыз Республикасында СЛБ өнүктүрүү концепциясына ылайык, борборлор өскөн жер-жемиштерди сактоо, бөлүштүрүү жана ташуу менен байланышкан айыл чарба өндүрүүчүлөрүнүн чыгымдарын азайтууга багытталган. Экспорттун бажы жагынан жол-жоболоштурулушун талаптагыдай сактоо, оптималдуу бөлүштүрүү жана борборлоштурулган жол-жоболор менен продукциянын баасы иш жүзүндө орто эсеп менен 30-50% га төмөндөшү мүмкүн. Эгерде өндүрүүчүдөн баштап акыркы керектөөчүгө чейинки баалар чынжырында тез бузулуучу мөмө-жемиштердин жана кайра иштетилген продукциялардын жоготуулары 40% га чейин жетерин эске алсак, анда жергиликтүү же регионалдык, ошондой эле эл аралык СЛБду куруу жана өнүктүрүү бардык өскөн продукциянын 10-15% га чейин жоготууларды төмөндөтөт. Чийки заттарды, продукцияларды жана тамак-аш азыктарын бөлүштүрүү үчүн соода жана транспорттук тутумдун өнүгүүсү төмөнкү негизги милдеттерди ар тараптуу чечүүгө мүмкүндүк берет: - айыл калкынын кирешелеринин өсүшү жана айыл чарба өндүрүүчүлөрүнүн жашоо сапатынын жогорулашы; - айылдык калктын иш менен камсыз болушунун деңгээлин жогорулатуу жаңы технологиялык жумуш орундарын сактоо жана түзүү; - айыл чарба продукцияларын жеткирүүнүн көлөмүн көбөйтүү жана кыш жана жаз мезгилдеринде калктын азык-түлүккө болгон суроо-талабын канааттандыруу; - экспорттун өсүшү жана транзиттик потенциалды, өлкөнүн геосаясий жайгашуусун жана автомобиль жолдорун, темир жолдорун жана аба коридор түрүндөгү артыкчылыктарын натыйжалуу пайдалануу; - Кыргыз Республикасынын айыл чарба продукцияларына ЕАЭБ талаптарын камсыз кылуу жана ветеринардык, фитосанитардык-санитардык абалды жакшыртуу. Жыйынтыктап айтканда, ошондой эле, Кыргыз Республикасында СЛБрун куруу жана өнүктүрүү боюнча максаттарды толук ишке ашыруу жана логистикалык борборлорду бирдиктүү логистикалык тармакка оптималдуу интеграциялоо төмөнкүлөргө алып келерин белгилей кетүүгө болот: - СЛБ тиешелүү катышуучулар үчүн маалыматтык жана тейлөө борбору катары иштейт; - ири көлөмдөгү сатып алуучулар үчүн бирдиктүү пакет менен стандартташтырылган продукциянын ири партияларында чакан жеке жеткирүүлөрдү консолидациялайт; - эл аралык сооданы колдоо жана логистикалык мүмкүнчүлүктөрдү модернизациялоо, тармактарды жана мультимодалдык (аралаш) транспорту менен байланыштыруу аркылуу товарлардын эл аралык коридорлор боюнча өтүшүн жеңилдетүү; - экспорттун өсүшү, агроөнөр жай комплексинин натыйжалуулугун жогорулатуу жана мамлекеттин азык-түлүк коопсуздугун камсыз кылуу; - дыйкандар Борбор менен келишимдик милдеттенмелерге ылайык өз продукциясын кепилденген сатуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болушат. Ошентип, айыл чарба продукциялары үчүн СЛБ тутумун түзүү базардын инфраструктурасын өркүндөтөт, агрардык сектордун өнүгүшүнө жана Кыргызстандын экспорттук потенциалынын өсүшүнө түрткү берет.

Логистика менин кесибимде өтө маанилүү ролду ойнойт деп эсептейм, анткени логистика - бул товарларды же кызмат көрсөтүүлөрдү жеткирүүчүлөрдөн керектөөчүлөргө өткөрүп берүү процесстерин башкаруу. Логистика азык-түлүк өндүрүшүнүн ажырагыс бөлүгү болуп саналат; өндүрүштү оптималдаштыруу жана чыгымдарды азайтуу үчүн чийки заттын, даяр продукциянын жана материалдардын кыймылы үчүн бардык процесстерди жүргүзөт. Даяр өнүмдөрдү ташуу маселелерин чечет жана каттамды түзүүгө жооп берет. Продукциянын сапатынан кийин анын артынан логистика тутуму чыгат. Анткени, дал ушул тутум өндүрүштү минималдуу чыгымдар менен, бирок максималдуу киреше менен камсыз кылат. Менин кесибим адам жашоосунда маанилүү ролду ойнойт. Анткени тамак-ашты туура колдонуу адамдын ден-соолугун аныктоочу маанилүү факторлордун бири. Кыргызстанда бул жаатта көптөгөн көйгөйлөр бар деп эсептейм, мисалы: модификацияланган заттарды кошуп продукция өндүрүү, туура эмес сактоо, продукциянын коопсуздугун жана сапатын начар көзөмөлдөө. Бала кезимден бери дүкөндөрдө азык-түлүк, мөөнөтү өтүп кеткен азык-түлүктөр сатылып, натыйжада адамдар ар кандай ооруларга чалдыгып калган учурларды көп кездештирдим. Ошондуктан мен көйгөйлөрдү чечүү жана азык-түлүктүн коопсуздугуна жана сапатына адамдардын ишенимин арттыруу максатында "Өсүмдүктөрдү өндүрүү технологиясынын" багытын изилдөөнү чечтим. Материалдык-техникалык ресурстарды сатып алууда, өндүрүүдө, кампада сактоодо жана түзүүдө, ошондой эле акыркы даяр продукцияны бөлүштүрүүдө жогорку натыйжалуулукка жетишүүгө умтулган ар кандай өнөр жай фирмасы туура уюштурулган логистикалык кызматка ээ болушу керек. Учурда логистика ар кандай компаниялардын иштешинин натыйжалуулугун жогорулатууга гана эмес, алардын бардык түзүмдөрүн жөнгө салууга мүмкүнчүлүк берет. Бул илим сатып алуучулар, жеткирүүчүлөр, ошондой эле менчик ээлери жана акционерлер үчүн маанилүү ролду ойнойт. Логистика уюмдун дээрлик бардык иш-аракеттерин камтыйт деп айта алабыз: бардык чыгымдарды контролдоодон баштап, продукцияны сатууга чейин. Бул илимдин түшүнүктөрүн колдонуу чыгымдарды кыйла кыскартууга жана башка ишканалар арасында атаандаштыкка жөндөмдүүлүктү жогорулатууга мүмкүндүк берет.

Азыркы замандын талабына жараша биз көптөгөн тармактарда билим алып өзүбүздү өнүктүрүшүбүз керек. Себеби азыркы учурда биз замандын суроо- талабына жооп бере алгыдай болушубуз керек. Мен азыр тамак-аш технология кесиби жаатында билим алам . Ал тармакты тандаганымдын себеби келечекке сапаттуу, пайдалуу,өзгөчө оригиналдуу тамак ашты өндүргүм келет. Ооба билим алуу ийне менен кудук казгандай деген эмеспи бул жакта билим алуу абдан чон суроо- талапты талап кылат экен . Ошондой эле өз жаатында билим алып окуп үйрөнбөстөг келечекте өзүндүн кесибиңди натыйжалуу иштеп аны илгерилетиш үчүн бизге башка дагы тармактарды казып окуп өзүбүзгө керектүү көптөгөн маалыматтарды алып чогуу бирге алып кетүүбүз зарыл экен. Ал тармактын бири – логистика кесиби. Логистика бул саркеч сөз . Ал грек тилинен которгондо «logistike» эсептөө чеберчилиги , ой жүгүртүү , ойлонуу, ой жаратуу дегенди билдирет . Логистика менин кесибимде биринчи орундагы мага керектүү тармак экендигин билдим . Себеби мен бул тармак менен өзүмдүн жумуш ордумду, өзүмдүн иштелип чыккан продукциямды же өзүмдүн чакан фирмамды керектүү өлчөмдө, берилген сапатта, туура жерде, көрсөтүлгөн убакытта, белгилүү бир керектөө үчүн, эң төмөнкү чыгым менен өндүрүп сатып жумушду тез жана так бүтүрө аларымды билдим. Логистиканын бирден бир негизги максаты болуп логистикалык процесстерди башкаруу аркылуу экономикалык тутумдун натыйжалуулугун жогорулатуу болуп саналат.

Мен өзүмдүн кесиптик ишмердүүлүгүм катары тандап алган тамак-аш өнөр жайы коомдун жашоосунун негиздеринин бири. Адамдарды тамак-аш менен камсыз кылуу - анын милдети. Көптөгөн кылымдар мурун бир адам айыл чарба жана мал чарбасы бизге берген чийки заттарды туура сатып алууну, даярдоону жана сактоону камсыз кылышы керек деген бүтүмгө келген. Бул тамак-аш технологдору жасап жатышат. Эмне үчүн ушул кесипке токтодум? Мага тамак-аш өнөр жайы бөлүнгөн көптөгөн тармактар кызыктырды. Сүт жана нан, эт жана балык, жашылча-жемиштер, кондитердик азыктар жана суусундуктар тамак-аш өндүрүшүнүн негизги тармактары болуп саналат. Өнүмдөрдү кайра иштетүү, даярдоо жана сактоо процесстеринин бардыгына технолог жооп берет. Бардыгы сапатты аныктоодон жана чийки заттарды тандоодон башталат. Андан кийин рецепттер түзүлөт жана кургатуу, тоңдуруу, консервациялоо же бышыруу болсун, бышыруу процесси курулат. Процесс идиштерди тандоо жана тамак-аш азыктарын сактоо шарттары менен аяктайт. Бул менин кесибиме болгон кызыгуумдун бир бөлүгү болуп калган тактыкты жана чыгармачылыкты талап кылат. Менин келечектеги кесибимде логистиканын ролу кандай? Логистиканын тамак-аш өндүрүшүндөгү ролу биринчи кезекте ишканага жеткирүүчүлөр, кардарлар, суроо-талаптын структурасы жана динамикасы, керектөөчүлөрдүн даамдары, каалоолору жана каалоолору жөнүндө ишенимдүү маалыматтарды берүүгө багытталган. Логистика кардарларды, жеткирүүчүлөрдү жана суроо-талаптын деңгээлин карап башташы керек. Изилдөөнүн объектиси - бир тектүү продукция чыгарган ишканалардын техникалык жабдуулары жана алардын сатуу базарлары. Заманбап технолог тамак-аш азыктарын коопсуз өндүрүү жөнүндө гана эмес, продукцияны сатуу жагын да ойлонушу керек. Бул менин кесибимдеги логистиканын ролу. Өндүрүлгөн товарлар бардык нормаларга жана стандарттарга ылайык, кыска мөөнөттө, продукцияга зыян келтирбестен, атаандаштыкка жөндөмдүү болушу керек. Логистиканы билүү тигил же бул региондун белгилүү бир региондогу ордун, убактысын жана актуалдуулугун, сатыкка чыгуу мүмкүнчүлүгүн эсептөөгө жардам берет. Логистиканын татаалдыгын түшүнгөн технолог эң татаал керектөөчүнүн каалаган суроосун жана сунушун ар дайым канааттандырып турат.

Келечектеги кесибим жөнүндө эрте ойлоно баштадым. Бала кезимен бери ар кандай ашпозчулук программаларын, тамак-аш жөнүндө даректүү тасмаларды жана тамак-ашка байланыштуу бардык нерселерди көргөндү жакшы көрчүмүн. Мунун бардыгы менин “өзүмдүн азык-түлүк товарларымды” жаратууга болгон кызыгууну жана кумарды ойготту. Ошондуктан, менин тандоом консервалоочу өндүрүшүнүн технологу кесибине туура келди. Технолог - бул өнүм чыгаруунун этап-этабы менен технологиясын иштеп чыккан адис. Ал чийки заттын, буга чейин өндүрүлгөн продукциянын сапатын көзөмөлдөйт, эсептөөлөрдү жүргүзөт, керектүү документтерди тариздейт, эгер кемчилик кетсе, анда анын пайда болушунун себептерин табат жана коопсуздук чараларын сактоого көзөмөл жүргүзөт. Мындай адис уюштуруучулук жөндөмгө ээ болушу керек, мисалы: керектүү чийки заттарды буюртма бергенде, аларды ташыганда жана кабыл алганда, кирешелүү өндүрүш үчүн "продукттун эсебин" чыгаруу үчүн так математикалык акыл менен, жакшы талдоочу болуу жана ошондой эле логистика жаатындагы көндүмдөрдү жана билимдерди түзүү максатында, атаандаштыкка жөндөмдүү болгон жана рынокто жакшы суроо-талапка ээ болгон. Келечекте мен адис катары ишканадагы бардык этапты көзөмөлдөшүм керек, өндүрүш үзгүлтүксүз иштеши үчүн мен аны чийки зат менен камсыздашым керек, ал эми чийки заттарды кабыл алуу жана сактоо үчүн кампа керек болот, ушул жерден логикалык тутум башталат. Логистика - бул жүктөрдү ташуу, жеткирүүчүдөнкеректөөчүгө чейин товарлардын кыймылы же “товарлардын оптималдуу кыймылынын логикасын” жөнөкөй чечмелөө. Ишкананын ичинде жана сыртында материалдык башкаруу. Өндүрүштүк логистика - продукциянын сапаттуу, өз убагында өндүрүлүшүн камсыз кылуу, өндүрүш циклинин кыскарышы жана өндүрүштүк чыгымдарды оптималдаштыруу. Демек, логистика ишкананын иш-аракеттеринин бардык чөйрөсүн камтыйт: пландаштыруу, ишке ашыруу, чыгымдарды контролдоо, ишкананын материалдарынын кыймылдатуу жана сактоо. Бүгүнкү күндө логистика кызмат көрсөтүүнүн ажырагыс бөлүгү болуп саналат, биз мыкты продукт өндүрсөк дагы жана керектөөчүгө керектүү чекитке өз убагында, так жеткирүүнү билбесек, анда калган өндүрүш цикли маанисин толугу менен жоготот.

Заманбап коомдо, технологиялык прогресс мезгил менен бирге жүргөн жерде, турмуштун бардык чөйрөлөрүндө өзгөрүүлөр болуп жаткан учурда, заманбап жана суроо-талапка туура келген кесипке ээ болуу зарыл. Кесибимди тандоо өзүнөн-өзү эле чыккан чечим болгон жок. Анткени өнүгүүнүн ушул агымында көптөгөн кесиптер актуалдуулугун жогото баштады. Ал эми таразага тартып, мен технолог, консервалоочу технолог кесибин тандадым. Адамдын жана бүтүндөй калктын ден-соолугу керектелген тамак-аштан, анын пайдасына жана зыянына жараша болот. Технологдун иши өндүрүлгөн продукциянын сапаты жана коопсуздугу көз каранды болгон бир катар жумуштарды камтыйт. Технологиялык процесстерден кийин логистика маанилүү орунду ээлейт. Чындыгында, биздин өндүрүш рентабелдүү болушу жана рынокто талап кылынышы үчүн, жакшы логистикалык система керек. Дал ошол ишкананын ишин өркүндөтүүнүн маанилүү шаймандарынын бири. Анткени ал керектөөчү менен түздөн-түз өз ара аракеттенет. Логистика - бул жалпысынан алганда, даяр продукцияны өндүрүүчүдөн керектөөчүгө жылдыруунун технологиялык жана экономикалык процесстерин пландаштыруу, ишке ашыруу жана көзөмөлдөө. Көрсө, продукциянын сапатынан кийин анын артынан логистикалык тутум чыгат. Себеби дал ушул система өндүрүштү минималдуу чыгымдар менен, бирок максималдуу киреше менен камсыз кылат. Рыноктогу атаандаштык түздөн-түз керектөөчүлөрдүн буйрутмалары логистикалык тейлөө тутумунан көз каранды. Ал базардын жаңы талаптарын билип, мүмкүн болушунча керектөөчүлөрдүн каалоолорун дал келтирүүгө аракет кылышы керек. Бирок, мунун баарынан тышкары, логистикалык тутумдун башкы максаты - өнүмдөрдү кыска мөөнөттө, өз убагында жана эң арзан баада коопсуз жеткирүү. Ушул факторлордун бардыгы бизге азык-түлүк өндүрүшүндө логистиканын ролу чоң экендигин далилдейт. Бул өндүрүүчү менен керектөөчүнүн ортосундагы бекем көпүрө. Логистикалык тутумсуз, так ойлонулган плансыз, бүгүнкү рынокто өтүү өтө кыйынга турат. Ишкананын ийгиликтүү иштеши, анын рентабелдүүлүгү, атаандаштыкка жөндөмдүүлүгү жана рыноктогу туруктуу позициясы, мунун бардыгы логистикалык тутумдун жакшы иштешинин натыйжасы. Жана мунун бардыгы менин кесибимдеги логистиканын маанисинин айныгыс далили. Келечекте диплом алган адис болуп, бир ишканага барганда сөзсүз түрдө логистикалык тутумга басым жасайм. Менин товарларыма болгон суроо-талапты ал өзү аныктайт.